Από τη σειρά „Minima moralia”


Η εγγύτητα του σύγχρονου ανθρώπου ή για την αγάπη του


Ο γείτονάς μου, του σύγχρονου ανθρώπου, είναι ο αδελφός και το σημάδι μου, όποιο κι αν είναι, τον οποίο καλούμαι να αγαπήσω, όπως τον εαυτό μου, γιατί έχω αυτή την εντολή από τον Κύριό μας Ιησού Χριστό, που είναι «χθες, σήμερα και για πάντα το ίδιο », και ποιος μου είπε ότι, σε αυτές τις δύο εντολές, η αγάπη του Θεού και η αγάπη του πλησίον μου είναι «όλος ο νόμος και οι προφήτες».
Με άλλα λόγια, αυτή η εντολή του Ιησού από τη Ναζαρέτ προέρχεται, στην πραγματικότητα, από την Παλαιά Διαθήκη – η οποία περιορίζει την εφαρμογή της στα μέλη του ίδιου ζευγαριού: Μην εκδικηθείτε με το χέρι σας και μην μισείτε τους γιους του λαού σας, αλλά αγαπήστε ο πλησίον σου όπως ο εαυτός σου (Λευιτικό 19, 18).
Η Καινή Διαθήκη, ωστόσο, διεύρυνε την εφαρμογή της, καθιστώντας κάθε άνθρωπο θέμα αγάπης. Ο τρόπος με τον οποίο εκφράζεται αυτή η εντολή με τον προστακτικό τρόπο: Αγάπη, Αγάπη (πρβλ. Λουκ. 10:27), διευκρινίζει το γεγονός ότι η αγάπη είναι θεϊκή εντολή και όχι απλώς μια απλή συναισθηματική κίνηση. Η αγάπη είναι, επομένως, το αντικείμενο ενός νόμου του οποίου το νόημα συνοψίζεται στο γεγονός ότι πρέπει να αγαπάς τον πλησίον σου όπως τον εαυτό σου.
Η υποκείμενη ιδέα στην Παλαιά Διαθήκη είναι ότι υπάρχει ένας δεσμός μεταξύ των τηρητών του Νόμου. Όλοι ανήκουν στο λαό των δικαίων. Ισχυρίζονται ότι τους ενώνει ο δεσμός της αγιότητας. Σε αυτό το πλαίσιο, να αγαπάς σημαίνει να ενισχύεις τη θεανθρώπινη οντότητα του εβραϊκού λαού.
Με άλλα λόγια, ο Σωτήρας Ιησούς Χριστός δεν μας κάνει να ανήκουμε σε συγκεκριμένο λαό. Αγαπώντας, συνθέτουμε τους ανθρώπους του αγαπημένου. Γι’ αυτό ο Ιησούς πρότεινε την παραβολή του Καλού Σαμαρείτη ως απάντηση στον δάσκαλο του Νόμου που Τον ρώτησε: Ποιος είναι ο πλησίον μου; Στο ερώτημα αυτό, ο Κύριος απάντησε με μια άλλη ερώτηση: Ποιος από αυτούς τους τρεις πιστεύετε ότι ήταν ο γείτονας αυτού που έπεσε ανάμεσα στους ληστές; Ο δάσκαλος, απαντώντας: Αυτός που τον ελέησε. Ο Ιησούς του είπε: Πήγαινε και κάνε το ίδιο (Λουκάς 10, 36-37). Ήθελε να πει ότι όλος ο άνθρωπος μας παραμένει ξένος, αρκεί να μην αναλογιστούμε τους πόνους και τη μοναξιά του. Επομένως, δεν μας ζητά να έχουμε μόνο έλεος. Το έλεος είναι το αποτέλεσμα ενός αυθόρμητου συναισθήματος. Θέλει να μας πει ότι να αγαπάς σημαίνει να βοηθάς. Για τον Ιησού, μόνο μέσω της ενεργητικής αγάπης συγκροτείται ο λαός του αγαπημένου.
Γιατί ο Νόμος απαιτεί να αγαπάμε; Ο νόμος δεν επιτρέπει σε κανέναν να ενεργεί όπως θέλει. Δεν ξέρει αγάπη-πάθος. Ο άνθρωπος μπορεί να έχει πάθη υπέρ ή κατά των άλλων, όπως και όχι. Το υποκείμενο της εχθρότητάς του μπορεί να πεθάνει, καθώς ο ίδιος μπορεί να χαθεί. Πεθαίνει σε κατάσταση αγανάκτησης, πεθαίνει χωρισμένος από τους άλλους. Σπάει ο δεσμός που τον ένωσε μαζί τους στους κόλπους των αγίων ανθρώπων. Αν αποκλείσουμε κάποιον από την αγάπη, αποκλείουμε και τον εαυτό μας. Εξαιρούμε επίσης τον Θεό που φωτίζει την υπαρξιακή μας ενότητα. Ή, λέγεται: Αγαπάτε τους εχθρούς σας (Ματθαίος 5:44). Το να αγαπάς τον εχθρό σημαίνει να απαρνηθείς κάθε πνεύμα εχθρότητας. Σημαίνει να βοηθάς τον εχθρό να το απαρνηθεί και σε κάθε περίπτωση σημαίνει να τον βοηθήσεις να απελευθερωθεί από τον αποκλεισμό.
Εάν η αγάπη αντιπροσωπεύει έναν κώδικα συμπεριφοράς και ζωής μεταξύ των ανθρώπων, έπεται ότι δεν οφείλεται στις ιδιότητες του ατόμου που πρέπει να αγαπήσουμε. Αυτό μπορεί να είναι αποκρουστικό με όλη τη σημασία της λέξης. Αλήθεια, δεν δίνεται σε όλους να λάμπουν με το θείο φως. Ο άντρας μπορεί να μην είναι προικισμένος με εκλεπτυσμένη ευγένεια. Μπορεί να μην την άγγιξε καθόλου ο πολιτισμός.
Ωστόσο, πρέπει να τον αγαπήσουμε όπως είναι, για να ξαναγεννηθούμε. Δεν αγαπάμε κάποιον επειδή το αξίζει ή για να μας το ανταποδώσει. Η ψυχή του μπορεί να είναι τσιγκούνη, άνυδρη και χωρίς κάθε καλή θέληση. Όλα αυτά δεν πρέπει να μας κρατούν πίσω, γιατί πρέπει να ζούμε από τη χάρη που αποστέλλεται από ψηλά. Αυτό θα πρέπει να μας αρκεί. Μετατρέπει τις ερήμους μας σε Παράδεισο. Όταν ο Θεός είναι αρκετός για εμάς, ζούμε στην πληρότητα της ύπαρξής μας. Μπορούμε να μπούμε στον πειρασμό από αυτόν ή τον άλλον ανθρώπινο τρόπο. Αυτοί οι τρόποι μπορούν να αφυπνίσουν το ζήλο μας ή ακόμα και, μερικές φορές, να αντανακλούν τα θεϊκά φώτα. Ό,τι κι αν είναι, πρέπει να παραμείνουμε στην έρημο της αγάπης, σύμφωνα με την έκφραση του Mauriac, και να ζήσουμε εκεί με κάθε τελειότητα, στο βαθμό που έχουμε επίγνωση ότι μας αγαπά ο Θεός.
Η αγάπη του Θεού μας σώζει. Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι αυτή η αγάπη μας τυλίγει και να σταματήσουμε να ζητάμε τίποτα από τον άλλον. Μερικές φορές νιώθουμε ότι η στοργή κάποιου για εμάς είναι μια αντανάκλαση της στοργής του Θεού για εμάς. Η όλη αξία της συναισθηματικής αγάπης θα ήταν να μας επιτρέψει να συνειδητοποιήσουμε την πατρότητα του Θεού. Ο Θεός μπορεί να αποκρυπτογραφηθεί μέσα από όλα όσα υπάρχουν σε αυτόν τον κόσμο. Ο κόσμος είναι ένα μεγάλο βιβλίο. Ευτυχισμένοι είναι εκείνοι που καταλήγουν να λένε το Όνομα του Θεού σε κάθε γραμμή αυτού του βιβλίου!
Προσπαθώντας να κατανοήσουμε βαθύτερα τι ήθελε πραγματικά να πει ο Ιησούς Χριστός σε αυτήν την εντολή, συνειδητοποιούμε ότι ο πλησίον είναι αυτός που είναι το αντικείμενο της συμπόνιας μας και της υπηρεσίας μας που μεταφέρθηκε μέχρι το τέλος. Αγαπήστε τον πλησίον σας όπως τον εαυτό σας, επομένως, μπορεί να σημαίνει μόνο: «Αγάπα τον πλησίον σου περισσότερο από τον εαυτό σου». Θα ήταν επιφανειακό να πείτε, για παράδειγμα, «Δώσε στον διπλανό σου να φάει όσο τρως εσύ», γιατί η κατάσταση του άλλου μπορεί μερικές φορές να απαιτεί από εσάς να βγάλετε φαγητό από το στόμα σας για να του το δώσετε και να γδυθείτε όσο ντύστε τον καλύτερα. Η ποσοτική ισορροπία μεταξύ του φαγητού σας και του δικού σας ή μεταξύ των ρούχων σας υποδηλώνει μόνο το γεγονός ότι δεν αγαπάτε πραγματικά μέχρι το τέλος. Αυτό σημαίνει ότι δεν θέλετε να εξοικονομήσετε κανένα μέσο για να εξασφαλίσετε μια καλύτερη ζωή και ότι θέλετε να δώσετε μόνο από το πλεόνασμα σας. Μια τέτοια ισορροπία σε ενθαρρύνει να υπάρχεις, ενώ η αγάπη συχνά σημαίνει να εγκαταλείπεις τη δική σου ύπαρξη για να κάνεις τον άλλον να ζήσει.
Αυτή η εντολή δεν έλαβε την πληρότητά της παρά μόνο μέσω Εκείνου που αγάπησε όλους τους ανθρώπους, δίνοντας μάλιστα τον εαυτό Του να πεθάνει για αυτούς στον Σταυρό. Δίνοντας έτσι τον εαυτό Του, τους θεωρούσε πιο σημαντικούς από τη ζωή Του. Μέσα από το παράδειγμά Του, βρισκόμαστε δικαιωμένοι να ξεπεράσουμε την εντολή με την εβραϊκή της έννοια, που βασίζεται στην αγάπη προς τους συνανθρώπους, και να φτάσουμε σε αυτή τη διατύπωση: «Αγάπα τον πλησίον σου περισσότερο από τον εαυτό σου». Εκπληρώνοντας τη θεία αγάπη για εμάς εν Χριστώ, πεθαίνουμε για τον κόσμο ή, καλύτερα να πούμε, κάνουμε τον κόσμο να πεθάνει μέσα μας. Συνειδητοποιούμε ότι δεν υπάρχουμε μόνοι μας. Σταματάμε να δίνουμε σημασία σε αυτό που είμαστε. Πιστεύουμε ακράδαντα ότι ο Ιησούς Χριστός, μέσω του θανάτου Του, μας δίνει την ύπαρξη. Το πλάσμα μας, έτσι ανανεωμένο, μεταμορφώνεται σε ένα άλλο πλάσμα, αυτό του άλλου, το οποίο αναγεννά και επαναφέρει στη ζωή.
Πρέπει, λοιπόν, να αγαπάμε ανεξάρτητα από τις κλίσεις ή τα ελαττώματα αυτού που αγαπάμε. Ούτε είναι απαραίτητο να έχουμε μόνιμους δεσμούς με αυτόν που αγαπάμε εν Χριστώ. Μπορεί να μας χρειάζεται σήμερα και να είναι αρκετός για τον εαυτό του αύριο. Μπορεί να τον βοηθήσαμε πολύ ή και να τον στηρίξαμε για πολύ καιρό. Αν ήταν μόνο αυτό. Πρέπει να είμαστε πάντα έτοιμοι να στρέψουμε το πρόσωπό μας σε έναν άλλον που χρειάζεται τη συμπόνια μας. Το πρόσωπο του άλλου γίνεται έτσι για μας αυτό του Χριστού. Είναι φανερό ότι όταν είπε: Πείνασα και μου δώσατε να φάω (Ματθ. 25, 35), ο Ιησούς μιλούσε για την πείνα του πεινασμένου και όχι για τη δική του πείνα. Επειδή είμαστε άνθρωποι, φιλάνθρωποι και υπηρέτες, πρέπει να είμαστε πάντα προσεκτικοί στις ανάγκες αυτών που υπηρετούμε: πάντα παρόντες, έτοιμοι να παρηγορήσουμε και να ενθαρρύνουμε, έτοιμοι να χορτάσουμε, πρόθυμοι να δώσουμε συμβουλές. Μόλις γνωστοποιηθεί μια ανάγκη, πρέπει να πλησιάσουμε και να δώσουμε.
Συμβαίνει αυτός που βοηθάμε να συγκινείται από την προσοχή μας και να μας την επιστρέφει με στοργή, κάνοντας μια θέση για εμάς στην καρδιά του. Τότε θα πρέπει να είμαστε προσεκτικοί. Ο κίνδυνος μιας τέτοιας στοργής είναι να μας κάνει να πιστέψουμε σε κάποια σημασία των χαρισμάτων μας. Δεν πρέπει να έχει θέση μέσα μας. Πρέπει να φροντίσουμε να μην είμαστε τίποτα στα μάτια μας. Αγαπάμε τον άλλον μόνο επειδή συνειδητοποιεί ότι τον αγαπάει ο Θεός. Αν μας επιστρέψει τη στοργή, έχουμε λάβει το χρέος μας. Δεν υπάρχει τίποτα κακό σε αυτό, αλλά δεν είναι καθόλου σημαντικό. Η μόνη σημασία ενός τέτοιου συναισθηματικού ανοίγματος είναι να κάνει κάποιους, και άλλους, να υπερβούν τον εαυτό τους και, επομένως, να τους φέρει πιο κοντά στον Θεό.
Στην πραγματικότητα, δίνουμε στον Χριστό – γιατί κατοικεί στον άλλον, ειδικά σε αυτόν που έχει ανάγκη. Ο Ιησούς Χριστός είναι ο κατ’ εξοχήν Φτωχός, ο εντελώς φτωχός. Δεν έλαβε παρά μια άρνηση από την ανθρωπότητα. Είμαστε, λοιπόν, μαζί Του και σε Αυτόν σε όλους όσους υποφέρουν. Αυτός που αγαπά και ο αγαπημένος είναι ενωμένοι στην ενότητα του Χριστού που διέδωσε μέσω του αίματος Του το δώρο που ξεπήδησε από την αιωνιότητα από την καρδιά του Θεού. Αυτός που παραμένει στον Θεό είναι ο μόνος που μας κάνει να κατοικήσουμε σε Αυτόν. Αν αρκεστούμε στο να μένουμε στον άλλο, θα είμαστε και δίπλα στις ομορφιές του. Τότε πρέπει να αρκεστούμε σε λίγο και να μην χορταίνουμε. Είναι αλήθεια ότι η στοργή τρέφεται από τη στοργή. Είναι ακόμη πιθανό να υπάρχει μια θεϊκή σοφία σε αυτό. Ωστόσο, η ανθρώπινη διάκριση στράφηκε προς το θείο και απαλλαγμένη από τον εαυτό θυσιάζει τον εαυτό του, και τότε ο Θεός αποκαλύπτεται στους άλλους. Είναι σημαντικό να μεταφέρουμε τον Θεό και την πίστη μας σε αυτόν. Δεν αρνούμαι τη νομιμότητα μιας συναισθηματικής κίνησης και τη χαρά που βρίσκεται στη συνάντηση δύο καρδιών. Είναι μια ανταμοιβή που μας δίνεται. Ωστόσο, δεν πρέπει να κολλάμε με αυτόν που βοηθάμε, γιατί στόχος μας είναι να στρέψουμε το πρόσωπό του σε αυτό του Κυρίου, ώστε να Τον ευχαριστήσει και να αποκτήσει πρόσβαση στη Ζωή.
Επομένως, όταν σκέφτομαι και αναφέρομαι στον διπλανό μου, πρέπει να τα εκπληρώνω όλα αυτά, με χρόνο και χωρίς χρόνο, σε κάθε τόπο και σε κάθε ώρα!


Δρ Stelian Gomboş

https://steliangombos.wordpress.com/

by

Referinţă Bibliografică

Από τη σειρά „Minima moralia” Η εγγύτητα του σύγχρονου ανθρώπου ή για την αγάπη του/ Revista Armonii Culturale, ISSN: 2247-1545. Adjud, Vrancea, RO/ Ediția: 27 aprilie 2023