Cultura greacă tradiţională în contextul european: legături cu spaţiul românesc şi cel slav. Axa culturală: Atena – Sofia – Bucureşti – Iaşi – Kiev – Moscova

Secţiunea  b): Zona Balcanică: istorie şi prezent

Portretul unei personalităţi de origine greacă în România

ORESTE TAFRALI

Personalitate de origine greacă din spaţiul românesc

Medalion

În această toamnă se împlinesc 140 de ani de la naşterea lui Oreste Tafrali (1876-1937), personalitate de prestigiu în ştiinţa şi cultura europeană şi mondială de secol al XX-lea. Monografia ce i-a fost dedicată scoate în evidenţă complexitatea preocupărilor acestui intelectual român cu ambii părinţi de origine greacă, stabiliţi la Tulcea, în perioada în care vechiul ţinut dobrogean era o provincie a multiculturalismului şi diversităţii etnice, dar care trăiau într-o perfectă comuniune. Oreste Tafrali şi-a câştigat prestigiul ca un destoinic istoric, bizantinolog, arheolog, profesor, traducător, scriitor, publicist, fondator şi director al Muzeului de Antichităţi din Iaşi – unic în Moldova, precum şi al revistei de specialitate „Arta şi Arheologia”. Proza sa literară reprezentă un exerciţiu complementar cercetărilor sale istorice.

This year marks 140 years since Oreste Tafrali was born (1876-1937). He is a prestigious and inspiring personality in the European and world culture and civilization of the 20th century. The monograhy dedicated to his life highlights the complexity of the Romanian intellectual’s interests. His parents of Greek origin settled down in Tulcea, when the old Dobrogean region was defined by multiculturalism and ethnic diversity and its inhabitants lived in perfect community.  Oreste Tafrali became well known as a historian, Byzantinist, archeologist, professor, translator, writer, journalist, founder and director of the Antiquities Museum in Iasi – unique in Moldova – as well as the founder and director of the Art and Archeology magazine. His literary prose is complementary to his historical research. (Traducere: Profesor ELZA GHEORGHIU)

ORESTE TAFRALI

Μία προσωπικότητα ελληνικής καταγωγής στη Ρουμανία

       Αυτό το φθινόπωρο συμπληρώνονται 140 χρόνια από τη γέννηση του Oreste Tafrali μίας διακεκριμένης προσωπικότητας του 20^ου αιώνα στον τομέα της επιστήμης και του ευρωπαϊκού και παγκόσμιου πολιτισμού. Γεννήθηκε, πέρασε τα παιδικά του χρόνια και ολοκλήρωσε τη λυκειακή εκπαίδευση στην πόλη Tulcea της Δοβρουτσάς, εκεί όπου η οικογένειά του είχε εγκατασταθεί  από τις αρχές του 19^ου αιώνα, με λαμπρές ρίζες στην Ελλάδα. Του Tafrali δεν του άρεσε να δίνει λεπτομέρειες για την καταγωγή του, ωστόσο ήταν υπερήφανος για το γεγονός ότι ένας Έλληνας, δηλαδή ο παππούς του, ο George Tafrali, ΄΄ γραμματέας του Πατριαρχείου της Κωνσταντινουπόλεως΄΄ και ένας Τούρκος, ο Husni Bey, ΄΄διοικητής της περιοχής΄΄ ίδρυσαν τη  πόλη Tulcea.

        Σπούδασε  στο Τμήμα Κλασικών Σπουδών στη Σχολή Γραμμάτων και Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου του Βουκουρεστίου και έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στο Παρίσι. Το 1912 έλαβε τον τίτλο του Διδάκτορα της Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο της Σορβόνης. Η εργασία του με τίτλο Topographie de Thessalonique(Τοπογραφία της Θεσσαλονίκης) βραβεύτηκε από την Ένωση για την Ενίσχυση των Ελληνικών Σπουδών στη Γαλλία, ενώ αργότερα έγινε Λέκτορας της Ρουμανικής Γλώσσας στην „École des Langues Orientales” του Παρισιού(1912-1913).

     Απόρροια των ενδελεχών ερευνών του πάνω στη βυζαντινή Θεσσαλονίκη είναι τα ακόλουθα τρία έργα: Thessalonique au XIV-e siècle , Topographie de Thessalonique, Mélanges d’Archéologie et d’Épigraphie Byzantines, ενώ αργότερα προστέθηκε μία συνθετική μελέτη με τίτλο:  Thessalonique – des origines au XIV-e siècle, η οποία επίσης  βραβεύτηκε από την Ακαδημία Καλών Τεχνών του Παρισιού στις 11 Ιουνίου 1921.

Το 1913 έλαβε τον τίτλο του Καθηγητή της Έδρας Αρχαιολογίας της Σχολής Γραμμάτων και Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου του Ιασίου. Έθεσε τις βάσεις για τη δημιουργία ενός μοναδικού μουσείου στη Μολδαβία,  (1916), ενός μουσείου που ήδη το 1935 είχε έξι τμήματα και μία εντυπωσιακή για εκείνη την εποχή αρχειακή συλλογή.

Οι μελέτες του, τις οποίες δημοσίευσε την περίοδο 1917-1918 ως μέλος του Εθνικού Συμβουλίου της Ρουμανικής Ενότητας του Παρισιού, έπαιξαν καθοριστικό ρόλο για τη δημιουργία της Μεγάλης Ρουμανίας. Εξήγησε και επιχειρηματολόγησε με στοιχεία και επικαιροποιημένες στατιστικές  την κατάσταση στη Δοβρουτσά από ιστορική, γεωγραφική, πολιτική, οικονομική, εθνογραφική και πολιτιστική άποψη. Όλη του η επιχειρηματολογία, καθώς και ο χάρτης της  Δοβρουτσάς, τον οποίο ο ίδιος δημιούργησε, έγειραν τη ζυγαριά υπέρ της Ενωμένης Ρουμανίας.

        Από το 1913, όταν ο Tafrali έλαβε τον τίτλο του Καθηγητή στην Έδρα Αρχαιολογίας της Σχολής των Γραμμάτων και της Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου του Ιασίου, το Ιάσιο απέκτησε έναν λαμπρό καθηγητή, ερευνητή, ιστορικό, αρχαιολόγο, βυζαντινολόγο, συγγραφέα, ιδρυτή του Αρχαιολογικού Μουσείου (1916) και του περιοδικού  „Arta şi Arhitectura”(Τέχνη και Αρχιτεκτονική) (1927)–μοναδικά στη μεσοπολεμική Μολδαβία. Τα Κρατικά Αρχεία περιέχουν αρκετές πληροφορίες για την πλούσια επιστημονική και λογοτεχνική δράση  αυτού του διανοούμενου, του οποίου το κύρος ήταν ευρωπαϊκό και παγκόσμιο, εξαιτίας των μελετών του, οι οποίες επανεκδίδονται ακόμη και σήμερα.

Διεθνείς προσωπικότητες αναγνώρισαν την αξία του και τον ενθάρρυναν στις έρευνές του, όπως οι Charles Diehl (1859-1944), Jacques Doucet (1853-1929), Aimé Puech (1860-1940), François Nau (1864-1931), Ormonde Maddock Dalton (1866-1945), Gabriel Millet (1867-1953), Louis Bréhier (1868-1951), Jean Ebersolt (1879-1933), Ernesto Buonaiuti (1881-1946), ο αρχιτέκτονας George Ghiulamila, αλλά και Ρουμάνοι Καθηγητές: Grigore Tocilescu (1850-1909), Ion Kalinderu (1840-1913), Constantin Rădulescu-Motru (1868-1957),  Alexandru D. Xenopol (1847-1920), Ion Petrovici (1882-1972) και πολλοί άλλοι.

Είχε εκτιμηθεί και ως συγγραφέας, καθώς τα διηγήματά του λειτουργούσαν συμπληρωματικά στις ιστορικές του έρευνες. Οι περιγραφές των τοπίων, η ατμόσφαιρα μίας μυθικής εποχής και τα πρόσωπα φέρνουν στο προσκήνιο το βυζαντινό και δακο-ρουμανικό πολιτισμό. Χωρίς υπερβολή, με τον Tafrali ως διηγηματογράφο, η αρχαιολογία μετατρέπεται σε τέχνη του λόγου.

            Μέσα από όλη του τη διδακτική δράση και μέσα από όλες του τις μελέτες ο Καθηγητής Oreste Tafrali παραμένει (ή θα έπρεπε να παραμείνει) στη μνήμη μας ως ένας άνθρωπος συνδεδεμένος με  το λαό και τη χώρα στην οποία γεννήθηκε, έζησε και καλλιεργήθηκε, ως ένας έντιμος άνθρωπος, αφοσιωμένος στην επιστήμη του και ως ένας λαμπρός εκπρόσωπος του παγκόσμιου πολιτισμού. (Traducere: Lector Universitar ANGELIKI MOUZAKITI)

by

Referinţă Bibliografică

LIVIA CIUPERCĂ – Universitatea „Alexandru Ioan Cuza” IAŞI: SIMPOZIONUL INTERNAŢIONAL – Iaşi, 3-4 noiembrie 2016/ Revista Armonii Culturale, ISSN: 2247-1545. Adjud, Vrancea, RO/ Ediția: 1 noiembrie 2016